31 Mayıs 2013 Cuma sabah erken saatlerde başlayan ve gecesinde halk ile polisin karşı karşıya geldiği olayların başlangıcı Taksim Direnişi başbakan ve iktidar partisi temsilcileri tarafından anlaşılmamaktadır. Sebebi özünde bir kaç basit ancak derin küresel sosyal dönüşüme bağlıdır.

Bu dönüşümlerden ilki 1980 – 2000 yılları arasında doğan kuşağın yaşamdan beklentilerinin anlaşılmasıdır. Bu kuşak karekter olarak daha özgür ruhlu ve küresel akımlarında etkisiyle daha serbestliğinine düşkün bir kuşak. Sık boğaz edilmeye, emir altında olmaya, ne yapması gerektiğinin söylenmesine, kısaca kalıplara sokulmayı, şekillendirilmeyi sevmeyen ve benimsemeyen bir kuşak. Bunun oluşmasında elbette ki küresel etkiler baş rolde. 1980 sonrası yetişen kuşak kendisinden öncekilere göre refah seviyesi çok daha yüksek bir sürecin içerisinde büyümekte. Bu aynı zamanda kaoitik dönemleri sadece dinlemiş ancak yaşamamış olduğu anlamını da beraberinde getirmekte. Kaos sadece bir terim ve çoğunluğu için kendilerinden önce yaşayan kuşakların tecrübe etmiş oldukları bir durum. Kendisinden önceki kuşak kendi tecrübeleri sonucu çocuklarını politikaya özendirme gereği duymadı. Bu onlar için çatışmalarla öğrenilmiş bir gerçeklik içermesine karşın, devlet eliyle yaratılmak istenen apolitik gençliğin oluşumuna katkısı şu veya bu ölçüde olmuştur. Büyüklerinden sürekli başkalarının duyabileceği ses tonunda, yabancılarla siyaset tartışmaması telkin edilen bir nesilin siyasete ilgi duymasını beklemek pekte gerçekçi değildir.

İkinci bir küresel akım ise hızla yayılmakta olan bireyselciliktir. Yine bugünkü yeni kuşağın en büyük özelliklerinden birisinin kendisinden önce ki kuşağa göre son derece bireysel hareket etme özgürlüğüne sahip olma arzusudur. Bunun en büyük örneği Batı’ya bakıldığında dağılma sürecine girmiş olan biz de ise hala varlığını sürdürmeye çalışan çekirdek aile yapısıdır. Çocuklar artık yasal yetişkinliklerini kazandıktan sonra aile bağlarını koruma gereği duymamaktadırlar. Ruhsuz ve umursamaz görünmekle birlikte bireysel yaşam özgürlüğünün geldiği nokta da her birey tek başınadır. Devletlerin yaşlı bakımına ayırmış olduğu fonların bu kadar artmasının altında bile yine bu artan bireysel hareketi görmek mümkündür. Yeni kuşak devletin baktığı yaşlı, hasta, bakım ihtiyacı olan yakın ailesine bile sırt dönebilmektedir. Türkiye’de henüz bu batıda ulaştığı uç noktalara ulaşmamış olsa dahi, eski geniş aile yaşamının giderek modasını kaybettiği özellikle bu kuşak döneminde görülmektedir. 1980 sonrası kuşak mümkün olan en kısa sürede ekonomik bağımsızlığını kazanarak aile yanından ayrılmanın yolunu aramakta ve kendi hayatını yaşama yoluna gitme çabasındadır.

Bireyselliğin ulaştığı nokta ile apolitik tutumu 1980 sonrası kuşak ile birleştirdiğimiz nokta da herhangi bir lidere inanmayan, kendi haklarını koruyacak ve savunacak bir sisteme olan inancın daha yaygın olduğunu görmek mümkündür. Bu kendisinden önceki kuşakla belirgin bir fark içermektedir. Kişilerin değil, fikirlerin çevresinde toplanabilme gücünü sağlayan ama son derece bireysel bir duruş söz konusudur. Bireysellik aynı zamanda empoze edilmiş olan eski kuşağın korkularıyla birleştiğinde siyasi konuları birbiriyle konuşmayı doğru bile bulmayan bir kalabalığa dönüşmek mümkündür.

Üçüncü ve belki en önemli gelişmelerden bir tanesi 1980 sonrası doğanlar ile 1990 sonrası doğanları birbirinden derin olmasa da ayıran teknolojik gelişmelerdir. 1990 sonrası olan kuşak hızla gelişmiş olan teknolojinin bir parça pekiştirmesiyle bireyselliğini adeta perçinlemiştir. 1980 ve 1990 arası doğanlar en azından mahalle arkadaşlığını bir parça yaşamış olsalar dahi, 1990 sonrası kuşak bunu özellikle on yılın sonlarında doğanlar giderek daha az yaşamaktadırlar. Bu gelişen teknolojiyi sosyalleşme ihtiyacına bir çare olarak sosyal ağların gelişmesine sebebiyet vermiştir. İnsanlar birbirlerini sokakta tanımaya korkarlarken, internet ortamında görece daha savunmasız durumları belki de bir ilüzyon sonucu daha güvenli hissetmelerini sağlayarak düşüncelerini paylaşmalarını sağladı ve gördüler ki kendileri yanlız değil. Kendileri gibi düşünen onlarca ve hatta binlerce insan mevcut bir yerlerde. Her ne kadar sanal da olsa bir kurtuluş oldu internet. Yalnız hissetmekten kurtulmanın bir yolu oldu. Bu süreç içerisinde online oyunlar, fiziken birden çok kişinin birlikte oynamasını gerektiren oyunlar gibi çeşitlendi ve sosyallik bir form değişimine gitti. Yeni kuşak artık gazete, kitap okumuyor, haber takip etmiyor diye eleştiriliyordu ancak takip ettikleri sözünü dinledikleri ve o söze güvendikleri bir güven ağı söz konusuydu. İnternette birbirleriyle öğrendiklerini paylaşıyor, olaylara çoğunlukla kendi içlerinde tepki gösteriyorlardı. Küçük tepkilerdi bunlar, kendilerinden başka kimsenin fark etmediği.

Bugün Gezi Parkı Türkiye Cumhuriyeti tarihindeki en büyük sivil direnişe sahne olmakta. Üstelik bu direniş yaş ortalaması 25 olan bir direniş. Herhangi bir lider çevresinde toplanmış değiller. Pek çoğu klasik diye bileceğimiz politikalar tarafından birbirine ötekileştirilmiş geçmişlerden gelmekteler. Pek çoğu daha önce herhangi bir eyleme katılmadığını söylüyor (Bu şu da demek, 2007 yazına doğru gerçekleşmiş olan Cumhuriyet Mitinglerinde bile biz sahnede yoktuk). Sokakta olmaktan korkmuyorlar çünkü tek başlarına gelmiş olsalar bile oraya kendileri gibi daha bir sürü kimse olduğunu görüyorlar. Birey olarak rahatsız oldukları şeyleri başka bireyleri de rahatsız etmekte olduğunu görüyorlar. Bireysel başkaldırı ve direnişleri, özünde bireysel olsa bile toplumsal bir harekete dönüşüyor. Meydandaki belki çoğunluk farklı sebeplerden ötürü meydanda ancak hiç kimse hangi amaçla meydana çıktığını birbirine sorup sorgulayarak bir diğeri ötekileştirmiyor. Aksine her bir bireyi bir farklı renk olarak özümsüyor ve kabul ediyor. Zaten çocukluklarında oynadıkları oyunlarda da hiç farklı düşünmedikleri birbirlerini ayırmamış oldukları için bu nispeten kolaylıkla gerçekleşen de bir durum (Mahalle oyunlarında ya da bilgisayar oyunlarındaki en büyük ayırım kız-erkek ayrımıdır ki bu da farklı zevklerinin olmasından kaynaklanır. Onun ötesine geçen bir oyun oynadığımızı misal Türkler – Kürtler diye ayrılıp maç yaptığımızı hatırlamıyorum. Alevi-Sünni-Şii diye gruplara bölünüp turnuva düzenlediğimizi de hatırlamıyorum. Biz hep birlikte oynardık. Kız erkek ayrımcılığına gelirsek, dünden bugüne ortak vakit geçirmek için çok daha fazla sebebimiz var artık. Dışarı çıkarken bile sadece erkek ya da sadece kızlar çıkmak yerine karma bir grubun içerisinde yer almayı tercih ediyoruz. Karşı cinsi de ötekileştirmiyoruz).

Başbakan karşısındakinin halen örgütlü bir topluluk olduğunu ve bir azınlık olduğunu zannediyor olabilir. Bir kaç ağaç için toplandılar diyebilir. Ancak biz biliyoruz ki biz başlangıçta ağaçlar için orada olan arkadaşlarımız haksızlığa uğradıkları için toplanmaya başladık. Toplandıkça ne kadar kalabalık ve güçlü olduğumuzu gördük. Bize gözdağı vermek için kendi yanındakileri toplamaya çalışması, mahalle kavgasına yandaş aramaktan öteye gitmeyen bir görüntü çizmekte. Ayrıca kendi yanına toplayabildiği kesimin yaş ortalamasının 45-50 civarında olması ise bizi neden anlayamayacağının çok açık bir göstergesi. Fikirlerimizi ve hayata bakışımız arasında bariz bir kuşak farkı mevcuttur.

Film hakkında söylenebilecek çok şey var belki ama bence filmin ötesine bakarak izlediğiniz zaman klasik bir hikayeden ötesini anlatan bir kilometre taşı olmuş. Klasik Pamuk Prenses hikayesine biraz Hollywood bulaşmış ve Masum Prenses Hollywood tarafından Savaşçı Prenses haline getirilmiş olunsa da hikayenin içinde geçtiği ortam ve çevre koşulları aslında son derece günümüzden örnekler taşıyor…

Kötü kalpli prenses esir rolünde kalbi boş kralın gönlünü fethetmeyi başarır ancak daha ilk gece kralı öldürerek Krallığı ele geçirir. Kral’ın simgelediği uyum içerisindeki hayata karşın ele geçirdiği krallığı söz de adaletiyle yok etmeye başlar. Aradan geçen zaman kötü kalpli kraliçe’nin güçlenmesini değil zayıflamasına neden olur. Herkesten daha adil olan Pamuk Prenses Kraliçe’nin gücünü yitirmesine neden olmaktadır. Tek yol yıllarca hapis tutulmuş Pamuk Prenses’in kalbine sahip olmaktır ki kötü kalpli Kraliçe sonsuza dek yaşayabilsin. Kraliçe bu bilgiyi kendisinin sahte adaletini en iyi olarak gören bir aynadan alıyor.

Umudun olmadığı bir ortamda yolunu ve yaşam sevincini yitirmiş, sadece hayatı acılar içinde sürdürmüş bir grup azınlık tarafından savunulmaya başlanıyor Pamuk Prenses, yeni bir umut olarak göründüğü için. Filmin belki en çarpıcı yanlarından birisi, doğayla barışık olan Pamuk Prenses’in doğa tarafından özel kılınmış olması. Ne demek özel kılınmak? Liderin Pamuk Prenses olduğunu ilk önce doğada yaşayan canlılar kabul ediyorlar ve yol gösteriyorlar. Hapis tutulduğu kuleden kaçmasına yardım ediyorlar mesela ya da insanlar yardım etmeyi reddettiğinde kaçmasına yardım etmeye devam ediyorlar.

Kraliçe’nin bir oyunu sonucu büyü ile ölse bile gerçek aşkının öpücüğü ile hayata yeniden dönüyor ve umutsuz, bir çare halkı mevcut düzeni değiştirmek için çaba sarf edilmesi gerektiğine ikna ediyor. Esir olarak yaşamaktansa, Özgürlük için savaşmayı, kötülüğü tamamen yok edemeseler bile denerken bu uğurda ölmeyi seçtiğini söylediği vakit galeyane geliyor Kraliçe’nin gazabından kaçmış olan bir avuç azınlık.

Ellerinde ne varsa onunla saldırıya geçiyorlar. Pamuk Prenses’in Savaşçı Prenses Zeyna’ya döndüğü kısım baş gösteriyor. Görüntü de adil ve sonsuz güce sahip Kraliçe, gerçek adaletin sahibi Pamuk Prenses’in hançeriyle can veriyor. Pamuk Prenses hakkı olan tacı takarak Krallığın yeni Kraliçe’si oluyor ve kötü kalpli Kraliçe’nin yok ettiklerini onarım süreci başladığında film bitiyor…

Barış biz filmi izlerdik anlatmana ne gerek vardı diye bilirsiniz ama benim değinmek istediğim konu başka. Sizce gerçekten bir çizgi film uyarlamasının Hollywood ile güzelce harmanlanmış bir versiyonu mu bu? Yoksa aslında yaşananların ve yaşadıklarımızın sembollerle süslenmiş, peri masalına indirgenmiş halimi?

Uyanmasını beklediğimiz hangi Prenses’tir bilemem ama benim uzun zaman sonra izlediğim en başarılı Hollywood yapımı film olduğunu söylersem sanırım kimse bunu yadırgamaz.

En başarılı sahne ve belki en anlamlı replik, basit bir masal alıntısı ancak bir o kadar günümüzden…

Kraliçe’nin sihirli aynasına sorduğu soru… “Who is the most beautiful and fairest of them all?”

Söze Galatasaray futbol takımını şampiyonluk başarılarından ötürü kutlayarak başlamak sanırım doğru olur. 40 haftalık zorlu bir maratonun sonunda belirgin bir avantaj kaybetmiş olsalarda son maçta istedikleri bir skor ile (0-0) 2011 – 2012 Süper Lig Şampiyonu oldular. Kendilerini başarılarından ötürü tebrik ederim. Fenerbahçe takımını da ayrıca tebrik etmek gerekli, çok stresli ve baskı altında, sahadışı sorunlarla da mücadele ettikleri bir sezonda büyük özveriyle şampiyonluk yarışını son maça kadar taşımayı başardılar. Lige kattıkları değer ve heyecandan ötürü Fenerbahçe’yi de tebrik etmek yerinde olacaktır.

Tebrik kısmını gerimiz de bırakırsak Fenerbahçe – Galatasaray derbisi, ya da Süper Final son maçı, aslında çok güzel başlamıştı. İlk 45 dakika boyunca her iki tarafında oyuncuları soğukkanlı ve maçın stresini kaldırabilir düzeyde oynarken, ikinci 45 dakikada kızılca kıyamet koptu. Amacım maçın özetini yazmak olmadığı için maç içinde olan olayları geçiyorum. Benim yazmak istediğim konu ne oldu da Fenerbahçe taraftarı kaybedilen bir şampiyonluk sonrası polise saldırma gereği duydu? Hem de kendi takımının stad koltuklarıyla… Fenerbahçe ilk kez şampiyonluğu kaybetmiyor. İlk defa Galatasaray’la berabere kalmıyor. Yani olan olayları futbol ya da herhangi bir spor müsabakasının neticesine bağlamak pekte mümkün görünmüyor. Maç sonrasında olan olaylar ciddi anlamda Süper Final’e yakışmayacak nitelikteydi. İşin aslı bu tür olaylar herhangi bir spor müsabakasının sonuna yakışan şeyler değil. Bir takımı destekleyebilirsiniz, taraftarlık yaparak 12. adam görevini üstlenebilirsiniz ama takım istediğiniz sonucu alamadığı için ortalığı yakıp yıkmak bana göre sadece barbarlık ve holiganlık.

Fenerbahçe kulüb olarak anlının akıyla çıkabileceği bir sınav olan Şampiyonluk kutlamalarından sınıfta kalmıştır. Sebebini bilmek çok mümkün görünmemekle birlikte maç sonrası taraftar tepkisinin büyük bölümü başka hiç bir alanda sesi çıkmayan sesi gibi adete. Ordunun yarısı belki daha fazlası hapiste, gazeteciler yine yargılanıyorlar ve hapisteler, medyanın yanlı olduğunu artık herkes biliyor ve söylüyor ama sesini yükseltebilen yok, sınır komşusu ülkelerle gerginlikler bitmek bilmiyor, suçsuz olduğu TFF tarafından kabul edilen Aziz Yıldırım halen hapiste, insanların memnuniyetsizliklerini göstermek için kullandıkları protestolar büyük ölçüde engelleniyor gibi bir sürü olay olurken tüm Türkiye’nin Fenerbahçe mi yoksa Galatasaray mı şampiyon olacak sorusuna kilitlenmesi bence birazdan fazla tuhaf. Demem o ki aslında başka herhangi bir alanda tepki ortaya koyamayan toplululuklar spor müsabakalarını deşarj amaçlı olarak kullanıyorlar. Önemli olan spor değil. İnsanlar, hayatlarında kötü giden hemen herşeyi tuttukları takımın başarısı ile unutabiliyor ya da başarısızlığı ile dibe vurabiliyorlar. Bu anlamda Fenerbahçe resmin sadece küçük bir kısmıdır. Vücuda gelen hadiseler çok daha ciddi sorunlarla karşı karşıya olduğumuzu ancak sorunlarımızla yüzleşmediğimizi göstermektedir.

Fenerbahçe Kulübü, sportif bir şov olan ligin final şovunu lekelemiştir. Şampiyonluk kutlamaları adı üzerinde kutlamadır ve her yıl 18 takımın uğrunda yarıştığı hedefe içlerinden sadece birinin ulaşmasıdır. Fenerbahçe Türk tarihinin ve Türkiye Ligi’nin bir büyük takımı olduğunu iddia edebiliyorsa, ki öyledir gerek yerel gerekse uluslararası kupalarda gösterdiği başarılar ve taraftar kitlesinin büyüklüğü ile Türkiye Futbolu ve Türkiye Ligi için önemini kanıtlamıştır, şampiyonluk kutlamalarının gerektiği gibi yapılabilmesi için gerekli işlemleri yapabilecek kapasitede olmasını gerektirmektedir. Kupa takdim seramonisini bir krize çevirmek yerine gerekli protokolü futbolun ve sporun bütün güzellikleriyle anmak mümkün olabilirdi. Stadın elektiriklerini kapatarak, Galatasaray’ın Kupa kaldırma törenini baltalaması en çok Fenerbahçe’ye zarar verecek türden bir davranıştır.

Bu akşam sonuçlanan Süper finalin gerçekleriyle bir parça oynayarak mevcut tepkinin abartısını bir parça daha anlatmayı istiyorum. Fenerbahçe, Galatasaray ile rolleri değişmiş olsa yani Galatasaray sadece kazanarak şampiyon olabilecek olsa ve Fenerbahçe’yi bugünkü maçta yense sizce taraftarın tepkisi mevcut duruma göre nasıl değişirdi? Başka bir senaryo, Galatasaray bu akşam Fenerbahçe 10 kişi kaldıktan sonra golü bulsa ve galip gelse taraftar tepkisi ne olurdu? Bu sezon uygulanan rakip takım taraftarını stada almama kararı alımmamış olsaydı çıkan olayların boyutu mevcut durumda ya da senaryoların herhangi biri uygulandığında ne olurdu?Sorular ve senaryolar daha geliştirilip değiştirilebilir ancak eğer ölçü alınan tepki bu akşam Fenerbahçe taraftarının tepkisi olarak alınırsa yukarıdaki sernaryoların hiçbirisinde daha iyi bir sonuç görünmüyor.

Sonuç olarak Süper Final hiçte söylendiği gibi Süper bir Final olamadı. Gönül isterdi ki Fenerbahçe tarafları Galatasaray’ı sahasında alkışlayarak kupasını versin. İki takım arasındaki ebedi dostluk kazanmış olsun. Gönül ister ki bu akşam ki maç sonrası olaylardan gerekli ders çıkartılmış olsun ve önümüzdeki sezonlarda hiç bir ikili takım ve taraftarı benzer hataları tekrarlamasın. Gönül isterdi ki; 12 Mayıs 2012’de kaybeden holiganlık, kazanan spor ve dostluk olsun. Olsun umarım bundan sonra kazanan spor olur.

Kışlar sonbaharın bittiğinin habercisidir. Tatlı serinler bitmiştir artık, acıtan soğuklar hakimdir ortama. Soğuğu sevebilirsiniz elbette, ancak çok soğukta kalırsanız, yakmaya başlar ve engel olamazsınız acı gözyaşlarına bir süre sonrasında. Bir örtüsü bile vardır kışın. Dışarıdan kusursuz görünen, beyaz çarşafı, kar yağar bazen, uçsuz görünen düzlüklere. Bazen beklemediğiniz yerlerin bile buzlandığını ısıtınca altında aradığınız sonbahardan kalma manzarayı değil, çamurlaşmış toprağa erişirsiniz ancak. Tüm yaraları sarmaya yöneliktir aslında kışın soğuğu, eğer kışı yaşayacak kadar güçlüyseniz, bahara güçlenmiş olarak yeşerecek gücü kendinizde bulacaksınız demektir. Bütün mesele kışın büyüsüne kapılıp, ayak izlerini kaybedene kadar karda gezinmemektir, asıl olan.

Kışın sert, gaddar ve acımasız koşulları altında yine de yumuşak yanı saklıdır. Özlersiniz mesela kar yağmasını, kar yağmaya başlamadan çok öncesinden ve yağan kar aslında bir nevi süngerdir artık o sonbahar yaşadıklarınıza. Kendinizi bulmak için mutlak sessizliği altın tepsi içerisinde sunacaktır size kış. Günlerin kısalığı boğucu geliyor ve zaman yetmiyormuş gibi gelse bile, aslında ihtiyacınız olan dinlenme sürecini sağlar kışın o uzun ve karanlık geceleri. Yapmaya başlamadan önce yapmaya karar vermek için ihtiyacınız olan uzun yıldızlı bir kaç soğuk gecedir kimi zaman. Sessizdir kış hem de alabildiğine. Detaylarla uğraşmadan her şeyin üzerini örter ve başarılarınızın birer kardelen gibi karı delmesine izin verir. O kadar pürüzsüz karın içinde göreceğiniz sadece başarılarınız olacaktır. Hatta başarılarınızın büyüklüğü bile gözünüzde bir önem taşımayacak sadece başarmış olmanın tadını sonuna kadar yaşıyor olmanın mutluluğunu hissedeceksinizdir.

Kışın sevmek zordur bir başkasını. Ancak kendinizi tedavi ederken, yeni bir sevgiye hazırlanırken sevmeyi düşünmezsiniz ve çoğu zaman ürkersiniz o soğuktaki sıcacık ellerin size dokunmasından. Soğuğa alışmışsınızdır. Akan kanı dondururursanız, yaranın kapanacağını sandığınız anlar vardır. Sıcak dokunuşlar o soğuk büyüyü dağıtır adete ve irkilirsiniz. Soğukta, soğuk rüyalara dalmak istersiniz ve tatlı bir son olmasını umut edersiniz, belki kışın kendisinden daha bile sessiz bir son… Ama hep yeni bir bahar vardır…

Hep sonbahar gibidir aşk başlangıçları, bilinmeyen, gri ama bir o kadar davetkar. Sıcak bir gün ardından yağıp serinletecek bir yağmur beklentisi gibidir. Sıkıcı bir havanın ardından gelen yağmurdur belki de o günü kurtaran. Yazın bunaltıcı sıcakları geride kalmıştır artık ve uygun giyinmediğiniz taktirde üşüyebilir hatta hastalanabilirsiniz. Her daim romantiktir sonbahar, sarı yapraklar kaldırımlarda, günün erken sonlandığı manzaralarda ve yakınlaşmanın artık yazın olduğundan daha kolay olduğu zamanlardır. Sıcaklık arayışıdır, eylül ekimin bazen tatlı bazen sert rüzgarları arasında. Sıcacık bir el, bir bakıştır gün batımına karşı aslında içinizi ısıtan. Piknikler ve olası küçük süprizler için biçilmiş kaftandır sonbahar. Hep bir süprizi vardır son anda ortaya çıkartmak için beklediği. Hep karanlık değildir üstelik süprizleri, şaşırtan yazdan kalma bir gün bile olabilir kimi zaman insanı. Serin havanın sarıp sarmayalayan o dost canlısı dokunuşudur kimi zaman aranan ya da ihtiyaç duyulan. Yazın bunaltan sıcağını geri de bırakma mutluluğunu müjdeler kimi zaman. Denize girmek için geç gibi görünse bile bazen atlayabilmektir, rüzgarlı bir günde dalgaların arasına ve kemiklerinin titremesine aldırmadan kurumaya çalışmaktır, kıyafetler üzerindeyken.

Sonbahar, yazın sıcağından ve yalnızlığından bir kaçıştır hep. Kucaklayan serinliği, süprizleri ve gri gökyüzüyle bütünün bir parçasıdır bekleyişler içerisinde. Kaybolmanıza izin vermez ama huzurlu hissettirecek kadar tanıdıktır. Hüzünlüdür her sonbahar, sonları barındırsa da içinde hep, başlangıç mevsimi gibidir hep aşkların.